ADHD u dorosłych

Na przestrzeni życia wiele sytuacji wymaga od nas pełnego skupienia - od siedzenia w szkolnych ławkach, aż po wykonywanie swoich zadań w pracy. Jednak niektórym osobom skupienie się na tylko na jednym zagadnieniu nie przychodzi łatwo. Co wtedy? Powodem takiego stanu rzeczy może być ADHD.

Czym jest ADHD?

ADHD (z ang. attention deficit hyperactivity disorder) to czyli zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Kiedy myślimy o osobach z ADHD, raczej mamy na myśli niesforne dzieci, jednak wielu dorosłych również może być objęte tym problemem, którego objawy mogą mieć wpływ na codzienne funkcjonowanie. 

ADHD to neurobiologiczny system zaburzeń psychicznych, który wpływa na zdolność koncentracji, samokontroli i hamowania impulsów. U dzieci najczęściej objawia się nadpobudliwością, trudnościami w utrzymaniu uwagi i impulsywnością - w przypadku dorosłych objawy te mogą nieco różnić się od tych najbardziej typowych.

U osób dorosłych czasem wyróżnia się trzy typy ADHD: 

• ADHD z przewagą nadruchliwości i impulsywności, 
• ADHD z przewagą deficytów uwagi (ADD),
• typ mieszany.

Objawy ADHD u osoby dorosłej

Na obraz klinicznego ADHD składają się objawy z grup nadruchliwości, impulsywności i zaburzeń uwagi; trzeba jednak wiedzieć, że u dorosłych są one bardzo różnorodne. Wyróżnia się między innymi następujące symptomy ADHD:

• Trudności w skupieniu: Trudności w utrzymaniu uwagi na jednym zadaniu to jeden z kluczowych objawów ADHD. Osoby dorosłe mogą łatwo odrywać się od wykonywanej pracy i skakać między różnymi zadaniami, co może prowadzić do nieskończonych projektów i trudności w osiągnięciu celów.
• Impulsywność: Impulsywność to stan, w którym osoba działa bez odpowiedniego zastanowienia. Osoby z ADHD mogą podejmować szybkie decyzje, które później okazują się błędne. To może mieć wpływ na ich życie zawodowe i osobiste.
• Nadpobudliwość: Nadpobudliwość u dorosłych osób z ADHD objawia się jako trudność w uspokojeniu się i wewnętrznym niepokoju. Osoby te często odczuwają potrzebę ruchu lub działania, co może sprawić, że są bardziej impulsywne.
• Zaburzenia uwagi: Zaburzenia uwagi to nie tylko trudności w skupieniu uwagi, ale także częste zapominanie, rozproszenie myśli i trudność w śledzeniu wątku rozmowy.
• Trudności organizacyjne: Planowanie, organizacja czasu i utrzymanie porządku mogą być wyjątkowo trudne dla dorosłych z ADHD. Często zapominają o terminach, gubią przedmioty lub mają nieuporządkowane miejsce pracy. Osoby z ADHD mają tendencję przekładać zadania na później, ponieważ trudno im się zorganizować i skoncentrować na jednym zagadnieniu w ustalonym czasie.
• Zaburzenia emocjonalne: Wzmożone emocje, takie jak frustracja, złość czy niezadowolenie, mogą występować u osób z ADHD. Mogą one być bardziej podatne na zmienne nastroje.
• Problemy z samooceną: Trudności w wykonywaniu codziennych zadań, organizacji czy utrzymaniu porządku mogą wpływać na poczucie własnej wartości. Osoby z ADHD często czują się mniej wartościowe.
• Problemy w relacjach: Impulsywność i trudności w skupieniu uwagi mogą wpływać na relacje z innymi. Osoby z ADHD mogą wydawać się rozkojarzone lub zbyt wymagające w związkach, co może prowadzić do narastających konfliktów.

Warto zaznaczyć, że nie wszyscy dorośli z ADHD przejawiają wszystkie te objawy. Diagnoza i terapia są kluczowe dla zarządzania tym zaburzeniem i poprawy jakości życia.

Przyczyny ADHD

Choć nie stwierdzono jednoznacznej przyczyny ADHD, to istnieje wiele czynników, które mogą się przyczynić do rozwoju tego zaburzenia. Należą do nich m.in.:

• Genetyka: W rodzinach, gdzie występuje ADHD jest większe prawdopodobieństwo, że zaburzenie to wystąpi w kolejnych pokoleniach. 

• Czynniki neurobiologiczne: W  mózgu osób z ADHD obserwuje się zmiany w obszarach związanych z uwagą, impulsywnością i kontrolą emocji. Niedobory neuroprzekaźników, takich jak dopamina i noradrenalina, również mogą wpływać na rozwinięcie się ADHD.

• Czynniki środowiskowe: Narażenie na toksyny w okresie prenatalnym, alkohol w czasie ciąży czy wystawienie na ołów, również mogą zwiększać ryzyko zespołu nadpobudliwości psychoruchowej u dorosłych.

• Czynniki cywilizacyjne: Badania pokazują na przykład korelację między nadużywaniem gadżetów elektronicznych (smartfony, tablety, itp.) przez dzieci a problemami ze skupieniem uwagi. Stosowne badania sugerują także powiązanie deficytów uwagi z dostosowaniem odbiorcy do treści prezentowanych przez współczesne social media.

Diagnostyka

Diagnostyka ADHD u osób dorosłych jest procesem złożonym i wymaga dokładnej oceny przez specjalistę. Podstawę stanowi wywiad kliniczny, przeprowadzany przez internistę, który następnie wystawia skierowanie do specjalisty - psychologa lub psychiatry. Specjalista najpewniej powtórzy wywiad kliniczny, jednak poszerzy go o istotne aspekty, które będą ukierunkowane w stronę diagnostyki ADHD. Odbędzie się również spotkanie diagnostyczne skupione na testach psychometrycznych, m.in. test przesiewowy DIVA-5, test neuropsychologiczny MOXO i inne.

Następnie testy zostaną omówione wraz z wystawioną przez lekarza diagnozą. Cykl diagnostyczny kończy się opinią, która potwierdza lub wyklucza diagnozę ADHD, co pozwala na podjęcie leczenia - lub skupienie się na działaniach dążących do rozpoznania innej przyczyny problemów.