Jak pomóc nieśmiałemu dziecku?

Dzieci miewają przeróżne temperamenty, które wpływają na to jak funkcjonują w społeczeństwie. Zdarza się tak, że dziecko jest nieśmiałe i trudno mu znaleźć sposób, aby przezwyciężyć swoje zahamowania. Rodzic zauważający ów problem może w skuteczny sposób mu pomóc.

Czym dokładnie jest nieśmiałość i jak się objawia?

Nieśmiałość to z definicji doświadczenie skrępowania i/lub zahamowań w sytuacjach interpersonalnych w stopniu utrudniającym dążenie do zawodowych oraz osobistych celów. Inaczej mówiąc nieśmiałość to trudność w utrzymaniu kontaktu z ludźmi, których poznaje się na swojej drodze. Może się ona przejawiać w różnych sferach życia w różnym stopniu:

• zachowanie - dziecko nieśmiałe będzie często przejawiać takie zachowania, które pomogą mu unikać sytuacji stresowych. Mowa może być cicha i ograniczona do minimum. Warto też zwrócić uwagę na mowę ciała dziecka (u jednych będzie ona znikoma, u innych widoczne będą nerwowe ruchy, nadmierne uśmiechanie się i przytakiwanie). Dzieci nieśmiałe miewają także problem z utrzymaniem kontaktu wzrokowego;

• u nieśmiałych osób występują również objawy somatyczne. Najczęściej doświadczanymi będą: zawroty głowy, nadmierna potliwość, drżenie rąk lub innych części ciała, przyspieszona praca serca, suchość w ustach, nudności;

• emocje jakie towarzyszą osobom nieśmiałym to przeważnie zażenowanie, wstyd, smutek, samotność i depresja;

• charakterystycznymi cechami dla nieśmiałych są negatywne nastawienie, niska samoocena u dzieci, kłopot z zachowaniem się odpowiednio w towarzystwie.

Nieśmiałość a wstyd

Nieśmiałość łączy się bardzo często ze wstydem. Jest on emocją społeczną, którą nabywamy w relacjach z innymi. W pierwszych etapach życia uczymy się schematów pewnych zachowań od rodziców. To oni kierują dziecko na to “co wolno”, a czego nie, czego należy się wstydzić, a czego nie.

Wbrew pozorom wstyd to niezwykle istotna emocja. Pozwala ona odróżnić zachowania adekwatne do danej sytuacji od tych nieadekwatnych lub co jest akceptowane w danej kulturze. Pełni on także niezaprzeczalnie ważną rolę w rozwoju każdego dziecka. Jest potrzebny w procesie socjalizacji, świadczy o rozwoju mózgu, kształtuje wrażliwość i osobowość dziecka, a także umożliwia wyznaczenie granic, które pomagają rozpoznać osoby, którym może zaufać i te, których nie zna.

Wstyd staje się problemem, kiedy jest zbyt intensywny i nieuzasadniony. Nieśmiałość wówczas staje się chorobliwa i ogranicza dziecko w różnych sferach życia, co może skutkować całkowitym wycofaniem.

Dzieci nie powinno się zawstydzać

Wielu dorosłych uważa, że zawstydzając dziecko w pewnych sytuacjach, łatwiej zapamięta ono co wolno mu robić/mówić, a czego nie. Nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że zawstydzanie to swoista forma przemocy. Nie wiąże się to z niczym dobrym, w szczególności dla dzieci nieśmiałych.

Przykłady zawstydzania to:

• porównywanie do innych dzieci (“Spójrz jak ten chłopiec grzecznie się zachowuje, nie to co ty!”)

• upokarzanie (“Ale z ciebie niezdara”, “Nie zachowuj się jak beksa”)

• uwagi dotyczące fizyczności dziecka (“Ale z ciebie grubasek!”, “Jesteś chuda jak patyk!”)

• oczekiwanie inadekwatnych zachowań (“Nie zachowuj się jak bobas!”, “Przecież chłopaki nie płaczą”)

• moralizacja (“Dziewczynki się tak nie zachowują!”)

Jak pomóc nieśmiałemu dziecku?

Jeśli zauważysz typowe cechy nieśmiałości u swojego dziecka, nie ignoruj ich. W takiej sytuacji oprócz działania na własną rękę warto sięgnąć pomocy specjalisty, jaką oferuje Psycholog dziecięcy Warszawa Mokotów. Istnieją także sposoby, które warto włączyć do codziennej rutyny:

• Zwróć uwagę na specyfikę nieśmiałości dziecka - czy staje się ono nieśmiałe w kontakcie z jedną osobą, czy w grupie; czy konkretne sytuacje hamują dziecko (zabawa, wyjście do sklepu, jedzenie w miejscu publicznym);

• Często chwal - szczególnie przy innych dzieciach;

• Ćwicz z dzieckiem w domu sytuacje społeczne sprawiające mu trudności (przedstawianie się, kontakt wzrokowy, uścisk dłoni itp.);

• Zachęcaj do zmian małymi krokami - najpewniej pomożesz dziecku, pozwalając mu częściej osiągać sukces niż porażkę;

• Pozwól dziecku rozwijać swoje zainteresowania. Jeśli dziecko wyrazi chęć, warto zapisać je na zajęcia, które mu w tym pomogą;

• Pomóż dziecku nauczyć się radzić z emocjami - należy okazywać dziecku wsparcie, jednak warto pamiętać, że trudne uczucia i porażki to lekcje, z których powinniśmy wyciągać wnioski;

• Bądź cierpliwy i daj dziecku czas na zrozumienie swoich uczuć.

Nieśmiałym dzieciom trudniej jest dostosować się do obowiązujących norm i wyżej wymienione symptomy powinny być alarmujące dla rodzica. Nie można jednak zapominać, że dzięki regularnym ćwiczeniom z dzieckiem oraz specjalistycznej pomocy można w dużym stopniu zniwelować te objawy lub kompletnie się ich pozbyć.