Cichy zabójca - wysoki cholesterol. Jak wcześnie wykryć i jakie testy są najważniejsze
Czym jest cholesterol i dlaczego jest potrzebny
Cholesterol to rodzaj tłuszczu (lipidu) niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wchodzi w skład błon komórkowych, bierze udział w produkcji hormonów steroidowych (w tym płciowych), witaminy D oraz kwasów żółciowych. Nasze ciało potrafi wytwarzać go samodzielnie - wątroba produkuje aż 70–80% cholesterolu, a reszta pochodzi z diety.
Kluczowe znaczenie ma równowaga między poszczególnymi frakcjami cholesterolu:
-
LDL (tzw. „zły” cholesterol) - przenosi cholesterol z wątroby do komórek; jego nadmiar sprzyja odkładaniu się blaszek miażdżycowych w naczyniach.
-
HDL (tzw. „dobry” cholesterol) - działa odwrotnie: transportuje cholesterol z tkanek z powrotem do wątroby, gdzie jest metabolizowany i wydalany.
-
Trójglicerydy - inny rodzaj tłuszczów, których nadmiar również zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Dlaczego wysoki cholesterol jest groźny
Podwyższony poziom LDL prowadzi do stopniowego odkładania się złogów tłuszczowych w ścianach tętnic. Tworzą się tzw. blaszki miażdżycowe, które zwężają światło naczyń i utrudniają przepływ krwi. To proces powolny, bezbolesny - aż do momentu, gdy blaszka pęka, tworzy się skrzep i dochodzi do zawału serca lub udaru mózgu.
Dodatkowo, wysoki cholesterol:
-
nasila nadciśnienie tętnicze,
-
sprzyja chorobom nerek,
-
zwiększa ryzyko chorób naczyń obwodowych (np. chromanie przestankowe).
To właśnie dlatego specjaliści nazywają go „cichym zabójcą”.
Kto jest w grupie ryzyka
Chociaż podwyższony cholesterol może dotyczyć każdego, pewne czynniki zwiększają prawdopodobieństwo problemów:
-
dieta bogata w tłuszcze nasycone i trans (fast food, smażone potrawy, przetworzone słodycze),
-
mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życia,
-
nadwaga i otyłość brzuszna,
-
palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu,
-
przewlekły stres,
-
choroby towarzyszące: cukrzyca, niedoczynność tarczycy, zespół metaboliczny,
-
obciążenia rodzinne - np. rodzinna hipercholesterolemia, czyli genetycznie uwarunkowany bardzo wysoki poziom LDL.
Jakie badania pozwalają wcześnie wykryć problem
Podstawą diagnostyki jest lipidogram, który obejmuje:
-
cholesterol całkowity,
-
cholesterol LDL,
-
cholesterol HDL,
-
trójglicerydy (TG).
To proste badanie krwi wykonuje się na czczo, najlepiej rano. Wyniki pozwalają lekarzowi ocenić zarówno ogólny poziom cholesterolu, jak i stosunek LDL do HDL, co jest kluczowe dla oceny ryzyka miażdżycy.
Badania uzupełniające
Dla dokładniejszej oceny warto wykonać także:
-
ApoB - białko odpowiedzialne za transport LDL; lepszy wskaźnik ryzyka niż sam poziom LDL,
-
Non-HDL cholesterol - obejmuje wszystkie frakcje cholesterolu uznawane za „aterogenne”,
-
hs-CRP - czuły marker stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych,
-
Homocysteina - jej nadmiar dodatkowo przyspiesza procesy miażdżycowe.
W niektórych przypadkach lekarz może zlecić USG Doppler tętnic szyjnych w celu oceny wczesnych zmian miażdżycowych.
Jak często wykonywać badania
-
Osoby zdrowe: raz w roku podczas profilaktycznego bilansu.
-
Osoby z grup ryzyka: co 6 miesięcy, szczególnie jeśli występują choroby serca w rodzinie, nadwaga czy cukrzyca.
-
Dzieci z rodzin obciążonych rodzinną hipercholesterolemią: pierwsze badanie już w wieku 2-10 lat, a następnie zgodnie z zaleceniami lekarza.
Regularna kontrola jest kluczowa, bo podwyższony cholesterol może pojawić się w każdym wieku.
Co zrobić, gdy wyniki są nieprawidłowe
Zmiana stylu życia
-
Dieta: ograniczenie tłuszczów nasyconych (tłuste mięsa, pełnotłusty nabiał) i trans (margaryny, fast food). Warto włączyć więcej warzyw, owoców, pełnych ziaren, orzechów i ryb morskich bogatych w kwasy omega-3.
-
Aktywność fizyczna: minimum 150 minut umiarkowanego ruchu tygodniowo - szybkie spacery, pływanie, jazda na rowerze.
-
Redukcja masy ciała: nawet 5-10% spadku wagi potrafi znacząco poprawić profil lipidowy.
-
Rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu, które podnoszą poziom trójglicerydów i uszkadzają ściany naczyń.
Leczenie farmakologiczne
Jeśli zmiana stylu życia nie wystarcza, lekarz może włączyć leki - najczęściej statyny, a w przypadku rodzinnej hipercholesterolemii także nowocześniejsze terapie, np. inhibitory PCSK9. Leczenie jest dobierane indywidualnie i wymaga regularnych kontroli laboratoryjnych.
Profilaktyka od najmłodszych lat
Wysoki cholesterol to nie problem wyłącznie dorosłych. Zmiany miażdżycowe mogą zaczynać się już w dzieciństwie, szczególnie przy złych nawykach żywieniowych. Dlatego:
-
dbaj o zbilansowaną dietę całej rodziny,
-
ogranicz słodzone napoje i przetworzoną żywność,
-
zachęcaj dzieci do codziennej aktywności fizycznej.
Im wcześniej wprowadzisz zdrowe nawyki, tym mniejsze ryzyko poważnych chorób w przyszłości.
Podsumowanie
Podwyższony poziom cholesterolu to podstępny przeciwnik - przez lata nie daje żadnych objawów, a skutki mogą być dramatyczne. Regularny lipidogram i badania uzupełniające pozwalają wykryć problem, zanim dojdzie do zawału czy udaru. Świadoma dieta, ruch i w razie potrzeby odpowiednie leczenie mogą skutecznie obniżyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Zadbaj o serce - wykonaj profil lipidowy na zdrowegeny.pl i sprawdź, czy Twój cholesterol jest pod kontrolą. To prosty krok, który może uratować zdrowie, a nawet życie.
Komentarze
Prześlij komentarz
Dziękuję, że jesteś! Będzie mi bardzo miło, jeśli zostawisz po sobie ślad w postaci komentarza :)