Jak przebiega proces diagnozy autyzmu u dziecka? Rola narzędzi ADOS-2 i ADI-R w ocenie klinicznej

Zaburzenia ze spektrum autyzmu definiuje się jako złożone trudności rozwojowe, które wpływają na sposób funkcjonowania dziecka w obszarze komunikacji, relacji społecznych i zachowania. Do zdiagnozowania spektrum wykorzystuje się między innymi dwa narzędzia: ADOS-2 i ADI-R, wysoko cenione przez specjalistów. Czym są i czym się różnią? Rozwiewamy najczęściej pojawiające się wątpliwości.

Etapy diagnozy spektrum autyzmu u dzieci

Autyzmu nie da się zdiagnozować jednym badaniem. To dość złożony proces, który obejmuje między innymi:

• wywiad kliniczny z rodzicami lub opiekunami dziecka, mający na celu poznanie historii jego rozwoju i potencjalnych trudności w codziennym funkcjonowaniu,
• obserwację dziecka w sytuacjach naturalnych i kontrolowanych,
• wykorzystanie narzędzi diagnostycznych ADOS-2 i ADI-R.
• zebranie opinii od nauczycieli, terapeutów, logopedów.

Czasem pojawia się konieczność konsultacji z neurologiem, pedagogiem lub psychiatrą.

Narzędzie ADOS-2 – obserwacja dziecka według międzynarodowych standardów

ADOS-2 to jedno z najważniejszych narzędzi w diagnostyce autyzmu. Badanie polega na wykorzystaniu zestawu zadań i sprowokowaniu sytuacji, które mają na celu wywołanie naturalnych reakcji dziecka w obszarze mowy, relacji i zachowań społecznych.

Dlaczego ADOS-2 jest tak skuteczne?

ADOS-2 dobrze sprawdza się w badaniach dzieci, nastolatków i osób dorosłych, ponieważ zawiera moduły ADOS-2 dopasowane do poziomu rozwoju mowy i wieku. Wyniki porównuje się z ustalonymi normami, co pozwala na zwiększenie trafności diagnozy.

Wyniki ADOS-2 pozwalają ocenić, czy zachowania dziecka są typowe dla spektrum autyzmu, a także w jakim stopniu mogą wpływać na jego codzienne funkcjonowanie.

ADI-R – pogłębiony wywiad z rodzicami

Drugim kluczowym narzędziem jest ADI-R, czyli szczegółowy wywiad z rodzicami. Jego celem jest uzyskanie informacji o rozwoju mowy i komunikacji słownej, zachowaniach społecznych począwszy od dzieciństwa oraz o powtarzalnych i sztywnych wzorcach zachowań.

Wywiad obejmuje ponad 90 pytań i może trwać nawet kilka godzin. Jest szczególnie przydatny w diagnozowaniu dzieci starszych i tych, u których objawy są mniej wyraźne lub maskowane przez wysokie zdolności intelektualne.

Wspólna rola ADOS-2 i ADI-R w diagnozie

Te dwa narzędzia – ADOS-2 i ADI-R – nie zastępują się nawzajem, lecz uzupełniają. ADOS-2 skupia się na obserwacji, ADI-R na historii rozwoju. Razem dają pełny, zrównoważony obraz funkcjonowania dziecka i znacząco zwiększają rzetelność diagnozy spektrum autyzmu u dzieci.

Ograniczenia ADOS-2 i ADI-R

Choć oba narzędzia są bardzo cenione i pomocne w rozpoznaniu spektrum autyzmu, warto pamiętać, że mają swoje ograniczenia:

• ADOS-2 może nie wykryć zaburzeń u dzieci bardzo małych, nieśmiałych lub wysoko funkcjonujących, jeśli badanie trwa zbyt krótko lub nie uda się wywołać wystarczającej liczby zachowań wskazujących na możliwość autyzmu.
• ADI-R opiera się na relacji rodzica i jego subiektywnym spojrzeniu na dziecko.
• Żadne z narzędzi nie może samodzielnie dać jednoznacznego wyniku, choć często – zwłaszcza ADOS 2 – są tak postrzegane.

Kiedy warto zgłosić się na diagnozę?

Konieczność diagnozy pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy rodzice, nauczyciele lub lekarze zauważą niepokojące sygnały w rozwoju dziecka. Najczęściej są to: trudności z nawiązywaniem kontaktów społecznych, brak mowy lub opóźniony rozwój języka, nieadekwatne reakcje emocjonalne, powtarzalne ruchy lub przywiązanie do rutyn.

Zdiagnozowanie autyzmu u dziecka to złożona procedura, która powinna być prowadzona przez specjalistów. Na pewno nie wystarczy wypełnienie testu online! Jeśli rodzic widzi u swojego dziecka niepokojące objawy, powinien pamiętać, że diagnoza ADOS-2 może być pierwszym krokiem wsparcia rozwoju dziecka, ale na tym jednym teście się nie skończy.