Zatrudnianie osób bez kwalifikacji nauczycielskich - co zakłada projekt nowelizacji Prawa oświatowego 2025

13 czerwca 2025 r. zaprezentowano projekt zmiany ustawy – Prawo oświatowe, który modyfikuje art. 15 ust. 1. Nowe brzmienie dopuszcza możliwość prowadzenia zajęć w przedszkolu publicznym przez osobę nieposiadającą kwalifikacji nauczycielskich, jeśli dyrektor uzna jej przygotowanie za wystarczające, a kurator wyrazi na to zgodę. Projekt ten budzi zainteresowanie środowiska edukacyjnego, szczególnie nauczycieli wychowania przedszkolnego. Co oznacza nowy zapis dla przedszkoli?

Treść projektu

Zgodnie z projektem:

„W uzasadnionych przypadkach w przedszkolu publicznym może być, za zgodą kuratora oświaty, zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora przedszkola za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć.”

Przepis ma obowiązywać po 14 dniach od dnia ogłoszenia.

Kształcenie nauczycieli wychowania przedszkolnego - jak wygląda obecnie?

Obecnie nauczyciele pracujący w przedszkolach muszą spełniać szereg formalnych wymagań. Najczęściej kończą studia I lub II stopnia na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna, nierzadko także kursy doskonalące, szkolenia metodyczne oraz specjalistyczne podyplomówki (np. z integracji sensorycznej, terapii pedagogicznej czy edukacji muzycznej). W praktyce oznacza to wieloletnią edukację i inwestycję czasu w rozwój zawodowy.

Wprowadzenie możliwości zatrudnienia osób bez wykształcenia pedagogicznego – przy spełnieniu wskazanych warunków – zmienia dotychczasowe podejście do kwalifikacji.

Reakcje środowiska nauczycielskiego

Wśród nauczycieli wychowania przedszkolnego projekt wywołał niepokój dotyczący potencjalnej deprecjacji standardów zawodowych. Zwracają oni uwagę, że mimo wymagających kwalifikacji ich grupa nie została objęta np. bonem na laptop (przyznawanym nauczycielom szkół podstawowych i ponadpodstawowych). Obecne zmiany interpretowane są przez część środowiska jako dalsze pomijanie ich roli w systemie edukacji.

Nie chodzi jedynie o kwestie prestiżu, ale także o wpływ na jakość pracy z dziećmi, która w tym wieku opiera się nie tylko na przekazywaniu wiedzy, ale również na budowaniu relacji, wspieraniu rozwoju emocjonalnego i społecznego oraz tworzeniu stabilnego środowiska wychowawczego.

Perspektywa dyrektorów przedszkoli

Z perspektywy kadry zarządzającej przedszkolami sytuacja kadrowa bywa trudna. W wielu regionach kraju występują niedobory nauczycieli wychowania przedszkolnego. Zdarza się, że mimo ogłaszanych naborów nie wpływają żadne zgłoszenia lub kandydaci nie spełniają ustawowych wymagań.

Nowe przepisy mogą być więc postrzegane jako rozwiązanie tymczasowe – umożliwiające prowadzenie zajęć w sytuacji braku dostępnych nauczycieli. Dyrektorzy wciąż ponoszą odpowiedzialność za ocenę przygotowania kandydatów oraz za zgodność działań z przepisami prawa.

Możliwe kierunki działań

Zarówno środowisko nauczycieli, jak i eksperci zajmujący się edukacją, wskazują, że sytuacja kadrowa w przedszkolach mogłaby się poprawić przy spełnieniu kilku warunków:

• zwiększenie wynagrodzeń – co mogłoby zachęcić młodych absolwentów do wyboru kierunku wychowania przedszkolnego jako ścieżki zawodowej;

• zmniejszenie liczebności grup – co miałoby przełożenie na jakość pracy i poziom stresu zawodowego;

• stabilne zasady zatrudnienia – bez nadmiernego poszerzania wyjątków od wymogu kwalifikacji pedagogicznych;

• dostęp do narzędzi cyfrowych i szkoleń – również dla nauczycieli wychowania przedszkolnego, którzy w ostatnich latach byli pomijani w części programów wsparcia technologicznego.

Nowelizacja ustawy umożliwiająca zatrudnianie w przedszkolach osób bez kwalifikacji nauczycielskich – w szczególnych przypadkach – otwiera nową ścieżkę dla dyrektorów, ale także rodzi pytania o długofalowe konsekwencje dla jakości edukacji przedszkolnej. W opinii wielu nauczycieli arcyważne znaczenie ma obecnie nie tylko sama treść ustawy, ale także to, w jaki sposób zostanie ona stosowana w praktyce. Utrzymanie wysokich standardów edukacyjnych w przedszkolach wymaga bowiem zarówno odpowiedniej kadry, jak i stabilnych, motywujących warunków pracy.