Edukacja zdrowotna zamiast WDŻ od września 2025 - co musisz wiedzieć?

 

Od 1 września 2025 r. we wszystkich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych przedmiot „Wychowanie do życia w rodzinie” (WDŻ) zostanie zastąpiony nowym obowiązkowym przedmiotem – „Edukacja zdrowotna”. Zmiana ta wynika z nowelizacji podstawy programowej oraz rozporządzenia Ministra Edukacji z 6 marca 2025 r. W artykule wyjaśniamy, jakie konsekwencje dla szkół, nauczycieli i rodziców niesie ta zmiana, na jakich zasadach będzie funkcjonował nowy przedmiot oraz jak przygotować się do jego wdrożenia.

Podstawa prawna i ramy organizacyjne

Zmiana została wprowadzona na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji z 6 marca 2025 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (Dz.U. 2025 poz. 3780). Przedmiot „Edukacja zdrowotna” pojawi się w:

• klasach IV–VIII szkoły podstawowej (po jednej godzinie tygodniowo),

• klasach I–III szkół ponadpodstawowych (po dwie godziny tygodniowo, w rozbiciu na dwa lata – np. klasy I i II lub II i III).

Przedmiot jest obowiązkowy, a zatem nie będzie już możliwe rezygnowanie z jego realizacji na podstawie oświadczenia rodzica, jak miało to miejsce w przypadku WDŻ.

Zakres treści: co obejmuje edukacja zdrowotna?

Zgodnie z podstawą programową, edukacja zdrowotna ma charakter interdyscyplinarny i dotyczy pięciu głównych obszarów:

1. Zdrowie fizyczne – aktywność fizyczna, odżywianie, higiena, sen.

2. Zdrowie psychiczne i społeczne – emocje, odporność psychiczna, relacje rówieśnicze.

3. Zdrowie seksualne i dojrzewanie – w tym profilaktyka zdrowia reprodukcyjnego, dojrzewanie, świadomość ciała.

4. Profilaktyka zachowań ryzykownych – uzależnienia, zachowania autodestrukcyjne, higiena cyfrowa.

5. System ochrony zdrowia i zdrowie środowiskowe – zasady korzystania z opieki zdrowotnej, bezpieczeństwo środowiskowe, pierwsza pomoc.

Program jest zróżnicowany wiekowo i dostosowany do poziomu rozwoju uczniów. Dla uczniów szkół ponadpodstawowych przewidziano także elementy edukacji zdrowia publicznego i systemowego podejścia do ochrony zdrowia.

Szczegółowy opis obszarów tematycznych w ramach przedmiotu „Edukacja zdrowotna”

Podstawa programowa „Edukacji zdrowotnej”, zatwierdzona przez Ministra Edukacji (Dz.U. 2025 poz. 3780), dzieli treści nauczania na pięć głównych obszarów, z których każdy obejmuje konkretne cele edukacyjne, dostosowane do etapu edukacyjnego ucznia.

1. Zdrowie fizyczne

Celem tego obszaru jest rozwijanie u uczniów świadomości dotyczącej własnego ciała, jego potrzeb i możliwości oraz dbania o codzienną kondycję i sprawność. Uczniowie zdobywają wiedzę, ale przede wszystkim uczą się podejmowania praktycznych działań służących zdrowiu.

Zakres tematyczny:

• zasady zdrowego odżywiania (piramida żywieniowa, etykiety produktów, woda vs. napoje słodzone),

• rola aktywności fizycznej w utrzymaniu zdrowia – formy ruchu, planowanie czasu wolnego,

• higiena osobista – codzienne nawyki, pielęgnacja skóry, zębów, włosów,

• sen i odpoczynek – znaczenie regeneracji, rytm dobowy,

• znaczenie profilaktyki – badania okresowe, szczepienia,

• ergonomia i ochrona narządów zmysłów (np. wzroku, słuchu).

Przykład lekcji: „Co mam w śniadaniówce? – analiza składu odżywczego i wpływu na koncentrację w szkole.”

2. Zdrowie psychiczne i społeczne

Ten obszar obejmuje rozwój emocjonalny, relacyjny i społeczny dziecka. Uczniowie uczą się rozpoznawania i nazywania emocji, regulowania napięcia, rozwiązywania konfliktów i dbania o relacje z innymi.

Zakres tematyczny:

• emocje i sposoby ich wyrażania – „złość nie jest zła”, ale ważna jest forma,

• techniki relaksacyjne i przeciwdziałanie stresowi (np. oddychanie, pauza emocjonalna),

• empatia, asertywność, rozwiązywanie konfliktów w grupie,

• granice w relacjach, umiejętność odmawiania presji rówieśniczej,

• cyberprzemoc i bezpieczeństwo relacji online,

• komunikacja bez przemocy (NVC – Nonviolent Communication),

• rozpoznawanie objawów depresji i stanów lękowych (w szkołach ponadpodstawowych),

• wsparcie rówieśnicze i korzystanie z pomocy psychologa/pedagoga.

Przykład lekcji: „Kiedy jestem smutny – co mogę zrobić i do kogo się zwrócić?”

 

3. Zdrowie seksualne i rozwój człowieka

Zagadnienia te są dostosowane do wieku uczniów i realizowane z poszanowaniem wartości rodzinnych, neutralności światopoglądowej szkoły oraz w duchu prewencji i profilaktyki zdrowia.

Zakres tematyczny:

W klasach IV–VI:

• różnice między chłopcami a dziewczynkami w kontekście biologicznym,

• zmiany okresu dojrzewania (pocenie, trądzik, miesiączka, mutacja),

• higiena intymna,

• emocje związane z dorastaniem i akceptacja zmian ciała.

W klasach VII–VIII:

• fizjologia dojrzewania i budowa układu rozrodczego,

• odpowiedzialność w relacjach i umiejętność stawiania granic,

• zgoda na dotyk – „moje ciało należy do mnie”,

• profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową (szkoły ponadpodstawowe),

• świadome planowanie rodziny (LO, technikum – bez promowania konkretnych rozwiązań).

Przykład lekcji: „Zmiany w moim ciele – dlaczego dojrzewanie to coś naturalnego?”

📌 Uwaga: Program nie zawiera treści dotyczących orientacji seksualnej, tożsamości płciowej ani tematów ideologicznych. Nauczanie ma charakter biologiczno-zdrowotny, nie światopoglądowy.

4. Profilaktyka zachowań ryzykownych

W tym obszarze uczniowie uczą się rozpoznawać sytuacje i zachowania, które mogą zagrozić ich zdrowiu fizycznemu, psychicznemu lub społecznemu, oraz nabywają kompetencje pozwalające im takich sytuacji unikać lub właściwie na nie reagować.

Zakres tematyczny:

• uzależnienia (papierosy, alkohol, e-papierosy, dopalacze, hazard),

• higiena cyfrowa – nadmierne korzystanie z ekranów, FOMO, TikTok fatigue,

• przeciwdziałanie przemocy rówieśniczej i domowej (gdzie szukać pomocy),

• presja grupy, zachowania ryzykowne w internecie (np. sexting, udostępnianie zdjęć),

• pierwsza pomoc psychologiczna – jak pomóc koledze/koleżance w kryzysie.

Przykład lekcji: „Czym jest uzależnienie i jak działa na mózg?”

5. Zdrowie środowiskowe i systemowe

To nowatorski i potrzebny obszar – zwraca uwagę uczniów na wpływ otoczenia na zdrowie, a w szkołach ponadpodstawowych dodatkowo wprowadza podstawowe kompetencje obywatelskie związane z funkcjonowaniem służby zdrowia.

Zakres tematyczny:

• jakość powietrza, wody, hałas – jak środowisko wpływa na nasze zdrowie,

• podstawy pierwszej pomocy (przytomność, krwotok, wezwanie pomocy),

• bezpieczne zachowania w domu, szkole i w przestrzeni publicznej,

• organizacja systemu ochrony zdrowia (szkoły ponadpodstawowe): POZ, SOR, prawa pacjenta, numer 112,

• zdrowie publiczne i epidemie – jak działa społeczeństwo w kryzysach zdrowotnych.

Przykład lekcji: „Co robić, gdy ktoś zemdleje? – podstawy pierwszej pomocy”.

Kto będzie prowadził zajęcia?

Zgodnie z rozporządzeniem oraz informacjami opublikowanymi przez MEiN, edukację zdrowotną będą mogli prowadzić:

• nauczyciele posiadający kwalifikacje do nauczania WDŻ,

• nauczyciele biologii, wychowania fizycznego lub przedmiotów pokrewnych,

• psycholodzy i pedagodzy szkolni (z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym),

• osoby z wykształceniem kierunkowym (np. zdrowie publiczne, pielęgniarstwo, fizjoterapia) po ukończeniu studiów podyplomowych lub kursów kwalifikacyjnych.

W celu zapewnienia odpowiedniego przygotowania kadry, Ministerstwo Edukacji we współpracy z uczelniami wyższymi uruchomiło bezpłatne studia podyplomowe dla nauczycieli zainteresowanych prowadzeniem tego przedmiotu. Dodatkowo Ośrodek Rozwoju Edukacji udostępni materiały dydaktyczne, scenariusze zajęć oraz szkolenia online.

Co z podręcznikami i materiałami dydaktycznymi?

Na ten moment MEiN nie planuje obowiązku stosowania konkretnego podręcznika. Nauczyciele będą mogli korzystać z zasobów opracowanych przez ORE oraz własnych materiałów. Wydawnictwa edukacyjne przygotowują również nowe podręczniki i zeszyty ćwiczeń zgodne z podstawą programową.

Najczęściej zadawane pytania

Czy rodzice mogą zrezygnować z uczestnictwa dziecka w zajęciach?

Nie. W odróżnieniu od WDŻ, edukacja zdrowotna jest przedmiotem obowiązkowym. Nie przewidziano możliwości rezygnacji z jego realizacji ani składania pisemnych oświadczeń przez rodziców.

Czy przedmiot będzie podlegał ocenianiu?

Tak, zgodnie z przepisami, „Edukacja zdrowotna” będzie oceniana, jak każdy inny obowiązkowy przedmiot. Ocena ma jednak charakter opisowy w klasach IV szkoły podstawowej, a stopniowy w starszych klasach, zgodnie z ogólnymi przepisami o ocenianiu.

Czy przedmiot będzie brany pod uwagę przy rekrutacji do szkół ponadpodstawowych?

Obecnie nie przewiduje się, by ocena z edukacji zdrowotnej była wliczana do punktacji rekrutacyjnej. Może jednak zostać uwzględniona w ocenie zachowania lub rekomendacjach wychowawczych.

Czy szkoła musi zmieniać plan nauczania?

Tak. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania, należy uwzględnić nowy przedmiot w planie organizacyjnym szkoły od roku szkolnego 2025/2026. W przypadku szkół ponadpodstawowych należy zdecydować, w których dwóch latach edukacja zdrowotna będzie realizowana.

Obawiam się, że moje dziecko będzie poddawane "seksualizacji" - czy to prawda?

Nie będzie „seksualizacji dzieci” – dlaczego?

Treści są zgodne z podstawą programową zatwierdzoną przez MEN i wynikają z przepisów prawa oświatowego. Program nie zawiera elementów ideologicznych – nie przewiduje np. rozmów o tożsamości płciowej, orientacji seksualnej czy eksperymentów wychowawczych. Nauczyciel musi przestrzegać neutralności światopoglądowej szkoły, a jego praca podlega nadzorowi dyrektora i kuratorium. Rodzice mogą znać treści zajęć – szkoła udostępnia podstawę programową i program nauczania, a także plan lekcji i tematy jednostek.

Źródła:

• Rozporządzenie MEN z 6 marca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 378)

• gov.pl – Ministerstwo Zdrowia i edukacja zdrowotna

• PortalOświatowy.pl